شفق

البته معماران تلاش میکردند تا نکاتی را درباره ساخت حمامها در مناطق مختلف بهطور کلی در نظر بگیرند که برخی از آنها به شرح زیر است:- حمامها در مناطق سرد معمولا در عمق بیشتری از زمین و در مناطق گرم در عمق کمتری از زمین بنا میشدند.- بیشتر حمامهای بزرگ سقف گنبدی یا طاق داشتند و در ساخت آنها از مصالحی با استحکام و دوام بالا استفاده میشد. در زمان حکومت ظل السلطان این نقاشیها زیر لایهای گچ مخفی شده بود که بعدها توسط کارشناسان مرمت شد. حمام نواب پس از مرمت و بازسازی در سال ۱۳۸۵ بهمدت چند سال بهعنوان نمایشگاه صنایع دستی تهران مورد استفاده قرار گرفت؛ اما در حال حاضر نمایشگاهی در این مجموعه دایر نیست.سربینه، ورودی، هشتی، میاندر، خزینه، گرمخانه، چال حوض از بخشهای اصلی حمام نواب هستند؛ حمامی با بیش از هزار متر مربع مساحت که برخی آن را به اواخر دوره صفویه و برخی آن را به دوره قاجار منتسب میدانند. این بنا در گذشته دو ورودی داشت؛ البته در حال حاضر، تنها راه دسترسی به آن از طریق حیاط شمالی خانه کلبادی میگذرد. سربینه (با هشت ستون و تزییناتی چون نقاشی و کاشیهای ریز رنگی و کاربندی سقف)، هشتی یا میاندر، گرمخانه، تون (گلخن یا آتشخانه) و چاله حوض دیگر بخشهای حمام مهدی قلی بیک هستند.حمام شاه مشهد پس از بازسازی و مرمت بهعنوان موزه مردمشناسی بازگشایی شد؛ در حال حاضر، از فضاهای موجود بهعنوان غرفههای نمایش اشیا از جمله متعلقات حمام مانند ظروف سنگی، سفالینهها، نبوشه های سفالی، گلجام و کاشیهای ازاره و کف حمام، وسایل استحمام مانند بادکش حجامت، کاسه، مجمعه، سنگ پا، صابون، لنگ و قطیفه، حنا، گل سرشور و…

این حمام در حال حاضر رستوران و چایخانهی سنتی است و بعد از گشت زدن در بازار کرمان میتوانید ساعتی در آن استراحت کنید و چیزی بخورید یا بنوشید. وی حمام را وقف حرم امام رضا (ع) کرد و یک قنات نیز برای آن ساخت؛ با این شرط که مازاد آب آن را به مسجد گوهرشاد دهند، آنچه از مسجد اضافه ماند، صرف امور خیریه کنند و اضافات آن را در زمینهای زراعی خارج از شهر جاری سازند. حمام این مجموعه با معماری سنتی و اصیل ایرانی و تزییناتی نظیر حجاریهای منقوش، کاشیهای معرق، هفترنگ و خشتی با تصویر انسانی و کاربندیهای چشمنواز یکی از زیباترین حمامهای تاریخی ایران است؛ حمامی که آب آن از قنات تامین میشده و بنایی ضدزلزله به شمار میآمده است. شخص تازه وارد، بعد از سلام کردن در همان پله اول خزینه دو دست را زیر آب میکرد، مقداری از آب خزینه بر میداشت و به افراد حاضر در حمام غریبه و آشنا تعارف میکرد. عکاس: ناشناسورود به حمام مانند زورخانه آداب خاصی داشت که سلام دادن به نشانه احترام و تواضع به بزرگترهای حاضر در صحن حمام یکی از آنها بود؛ بزرگترهایی که مشغول صابون زدن و کیسهکشی بودند. حفظ و نشر آداب و سنن قدیمی یزد همچون اقامت در اتاقهای سنتی، نوشیدن چای آتیشی، طبخ غذا و کباب در منقل و کباب، دورهمیهای شبانه و نقل خاطرات در آلاچیق، دور کرسی و فضای باز و نواختن انواع سازها از اهداف مدیریت جوان اقامتگاه واحه است. آداب رفتن به آتشکده چیست؟ محوطه و حیات آتشکده دو بخش دارد. آتشکده اصفهان به سبب نوع سازه و کاربری آن در محیطی باز بنا شده و برای دسترسی به آن باید از کوه صعود کنید. البته سازه بنا نیز به سبب کاربرد بسیار وسیع طاق و تویزه در شبستانهای مسجد با تزیینات کاشی معرّق حائز اهمیت است.

شستوشوی بدن و پاکیزگی از گذشتههای دور اهمیت ویژهای در ادیان و مذاهب مختلف داشته است. «گربه رو» در واقع دالانهای زیرزمینی در زیر کف حمام بودند که انتقال گرما به بخشهای مختلف حمام از طریق آنها انجام میشد. از اجزای صحن اصلی حمام نیز میتوان به شاهنشین، اتاقهای حجامت، خزینه، حوض آب گرم، حوض آب سرد و حوض آب نیمهگرم اشاره کرد.حمام صفوی (حمام کوچک): دومین حمام مجموغه باغ فین کاشان است؛ جایی که صدراعظم ایران در سال ۱۲۳۰ هجری شمسی در آن به قتل رسید و به حمام امیر کبیر شهرت دارد. از بخشهای مختلف حمام میتوان به دالان ورودی، سربینه مردانه، زنانه و اقلیتها، گرمخانه خصوصی و عمومی، هشتیهای ارتباطی، خزینه، تون، آبانبار و غیره اشاره کرد.قدمت حمام چهارفصل اراک به دوره قاجار بازمیگردد؛ حمامی با کاشیکاریهای پرنقشونگار (کاشی هفت رنگی، کاشی معرق و کاشی معقلی با نقوش بسیار زیبای انسانی، حیوانی و گیاهی با کاشیهای خشتی و قالبی و فتیلهای با نقوش گیاهی اسلیمی و ختایی و نقوش هندسی و گردان و رنگهای زرد، لاجوردی، فیروزهای، سفید، سبز، خاکستری، قرمز و نارنجی) که نظر هر بییندهای را به خود جلب میکنند. منبع عکس:en.wikipedia.orgدر کوچه کلیسا و دور میدان محله جلفا کافههای متعددی وجود دارند که حس نوستالژیکی را در شما ایجاد میکنند.

نشانی این اثر ملی ثبت شده یزد محله فهادان وداخل برج وباروی شهر می باشد. بقعه دوازده امام یزد هم یکی از همین بناهای زیبا است که در ضلع غربی خیابان یزد و نزدیکی حسینیه بزرگ محله فهادان و همچین مجاورت مدرسه ضیاییه قرار دارد. به طور مثال بقعه متعلق به دوران تیموریان بوده و حسینیه در دوران قاجاریه ساخته شده است. حمام شیخ بهایی از حمامهای تاریخی و منحصربهفرد ایران است که با قدمتی از عصر صفویه (دوره حکومت شاه عباس اول) بهدلیل راز گرم شدن، به حمام اسرارآمیز شهرت دارد. جالب است بدانید که برای استحمام در این حمام، نیازی به مواد شوینده نیست؛ زیرا که آب حمام پوست را تمیز، نرم و لطیف میکند. این نوع سیستم گرمایش که نوعی سیستم گرمایش از کف به شمار میآمد، بسیار ماهرانه و ساده بود.به فضای خارجی ایجاد شده در حمام، «گربه رو» میگفتند. عکاس: دیگو دلسومجموعه گنجعلی خان (شامل مدرسه، مسجد، بازار و حمام، چهارسوق، آبانبار و ضرابخانه) در دوره صفوی و به دستور گنجعلی خان، حاکم وقت کرمان ساخته شد. 30 سال بعد زمانی که" امیر نظامالدین حاجی قنبر جهانشاهی" در سده نهم قمری حاکم یزد شد، به فردی به نام "مولانا شمس الدین خطاط" دستور داد تا القاب شاه را روی کاشی بنویسد، سپس کاشی های مذکور را بر سردر مسجد جامع نصب کردند. عکاس: Mohammad.Taremحمام خان، گرمخانه یا گرمابه نور با قدمتی از دوره قاجار در سال ۱۲۱۲ هجری قمری در زمینی به مساحت ۱,۱۷۰ متر مربع و زیربنای ۹۰۰ متر مربع به دستور محمدتقی خان بافقی، حاکم یزد، ساخته شد. این حمام بههمراه مسجد، بازارچه، چهار سوق و کاروانسرا بخشهایی از مجموعه تاریخی علیقلی آقا هستند.حمام علیقلی آقا با وسعت ۱,۲۰۰ متر مربع شامل دو حمام بزرگ، کوچک و فضای چالحوض است.

سربینه که با نام های سردخانه، رختکن، یا بینه نیز شناخته می شود محلی برای ورود به گرمخانه و یا خروج از حمام است.البته در این محل کارهایی مانند دراوردن لباس و لنگ بستن و انتظار برای خشک شدن بعد از حمام ،استراحت، صرف چای و کشیدن قلیان هم انجام می شد.سربینه معمولا سقف گنبدی شکل است که روی اقطار و اضلاع آن را رنگآمیزی و نقاشی کشیده شده است.در سربینه حوض نسبتا کوچک هم وجود داشت که بعد از حمام پای خود را در ان می شستند.برای روشنایی این قسمت از سقف چلچراغ هایی اویزان می کردند و دیوارهای ان با تصاویر خیالی از پهلوانان شاهنامه نقاشی می شدند. ارتفاع سقف این بخش به نسبت سایر قسمتهای حمام بلندتر است، روی آن با ساروج پوشانده شده است و طاق اصلی آن جامخانههای (شیشههای محدبی شکل) در اندازههای بزرگ دارد؛ شیشههایی که فضا را روشن و نور حمام را تامین میکنند و مانع دید افراد به داخل حمام میشوند. اتوبوسهای اینجا مسیرهای مختلفی را طی میکنند و میتوانید از مسئول ایستگاه کمک بگیرید. برای بازدید از این کاخ میتوانید با خودروی شخصی به نزدیکی آنجا بروید. علاوه بر این در اطراف کلیسای جامع چند کافه و رستوران وجود دارد که پس از بازدید برای رفع خستگی خود میتوانید به آنجا مراجعه و لحظات خوشی را سپری کنید. شما میتوانید با وسیله نقلیه خود به این کاخ بروید و ماشین خود را در پارکینک نزدیک آن پارک کنید و با تهیه بلیط ورودی وارد این مجموعه شاهکار شوید. خوشبختانه با وجود توریستی بودن شهر اصفهان و مسافران و گردشگرانی که در تمامی فصل های سال، به این شهر زیبا سفر می کنند، هتل ها، مسافرخانه ها و اقامتگاه های مختلفی در سطح شهر وجود دارند و شما به عنوان مسافر، نگرانی بابت پیدا کردن محل اقامت و رزرو هتل در اصفهان نخواهید داشت.

۲. حوضهای مدینةالزهراء از دوره اموی در مدینةالزهراء، گنبد تالار پذیرایی زرین (مجلس الذهبی) بر فراز حوض مرمرین سبزی بنا شده بود و در برابر این تالار، کوشکی گنبددار با حوضی از جیوه قرار داشت. ورودی و هشتی، سربینه (با تزییناتی نظیر رسمیبندی زیبای طاقها، هشت ستون سنگی حجاری شده با مقرنسهای کمعمق و برجسته، آهکبری با نقوش ظریف گیاهی روی دیوارها، طاقها و تویزهها و نقوش دوره قاجار با داستانهایی با مضامین قرآنی)، میان در و گرمخانه دارای دو شاهنشین از بخشهای اصلی حمام وکیل شیراز هستند.حمام وکیل تا دوره پهلوی دوم مورد استفاده بود و پس از آن در سالهای بهعنوان رستوران و سفرهخانه از گردشگران پذیرایی میکرد. این فضا طوری طراحی شده بود که یک نفر بتواند بهصورت خمیده در آن راه برود و در مواقع لازم آن را نظافت یا تعمیر کند.یکی دیگر از روشهای تامین حرارت حمام این بود که معمولا حمام را چندین متر پایینتر از سطح گذر عموم میساختند تا خاکهای اطراف بنا مانند عایق حرارتی عمل کنند و با جلوگیری از تبادل هوای خارجی و داخلی حمام در زمستان و تابستان، مانع هدر رفت گرما شوند. انگار تمام این مسجد را یک نفر ساخته است و نمازگزارانش را نیز به سوی این وحدت روح سوق میدهد.

از بخشهای حمام خان یزد میتوان به ورودی، دالان، سربینه، میاندر، گرمخانه، قرینه، تون، گاورو، فضای پشتیبانی سرویس و طویله اشاره کرد؛ حمامی با نقشونگارهای زیبا و نقاشیهایی از شاهنامه از جاهای دیدنی یزد به شمار میآید.حمام خان یزد از سال ۱۳۷۳ بهعنوان رستوران سنتی با ظرفیت ۱۲۰ نفر فعالیت میکند. این بنا در سال ۸۸۲ هجری شمسی ساخته شد و اکثر بخشهای آن شبیه به حمام سلطنتی است. حمامهای ترکی شامل بخشهای مختلفی نظیر گرمخانه (شستوشوی معمول حمام با آب گرم)، سردخانه (محلی برای ماساژ) و جامهگاه (برای تعویض لباس) بودند.حمام ترکی کیلیچ علی پاشا. کوشک صفوی، عمارت سردر، اتاق شاهنشین، کوشک قاجار، چشمه زنانه، حمامهای باغ فین، حیاط خلوت کریمخانی، برج و باروی باغ، چشمه سلیمانیه، موزه ملی کاشان، اصطبل و کتابخانه از بخشهای مختلف باغ فین کاشان هستند.دو حمام در باغ فین به چشم میخورد؛ حمامهایی که بهدلیل واقعه قتل امیرکبیر بسیار مشهور هستند:حمام سلطنتی: این حمام در سال ۱۱۸۹ هجری شمسی توسط فتحعلی شاه برای استفاده تفریحی شاهان قاجار در باغ ساخته شد. ساخت حمام در سطح پایینتر مزیتهای دیگری نیز داشت که در میان آنها میتوان به افزایش مقاومت و استحکام بنا و تسهیل جاری شدن آب از طریق چشمه یا قنات به داخل حمام اشاره کرد. ۳۸ پایاب روی قنات زارچ در شهر یزد کنده شده است و اولین آنها، پایاب گلکار واقع در بلوار شهید عاصی زاده است که حدود ۱۰۰ سال پیش توسط حاج محمدعلی گلکار مرمت شد و نام وی روی پایاب به یادگار باقی ماند. برای دسترسی به این بوم گردی وارد بلوار شهید منتظر قائم شوید، در چهارراه مسیر مستقیم (بلوار بسیج) را در پیش بگیرید، در انتهای بلوار دور بزنید و وارد کوچه جهانی و سپس پولاد شوید؛ بوم گردی خشت و خاطره ابتدای کوچه هشتم قرار دارد.منبع عکس: وبسایت جاباما / عکاس: ناشناسآتشکده زرتشتیان، آبانبار رستم گیو، موزه اسناد و نسخ خطی، مجموعه امیرچخماق، باغ دولتآباد، موزه آینه و روشنایی، زندان اسکندر و دخمه زرتشتیان از دیدنیهای اطراف اقامتگاه خشت و خاطره یزد هستند.

کاخ هشتبهشت - که روزگاری زیباترین کاخ عالم هم نامیده میشد - در سال ۱۰۸۰ هجری و به روزگار شاه سلیمان صفوی در نزدیکی باغ بلبل ساخته شد. افراد داخل حمام برای صدا کردن مشتمالچی در فضای سربینه، از واژه «خُش» استفاده میکردند؛ مشتمالچی نیز با شنیدن این کلمه متوجه میشد که فرد مشت و مال میخواهد.حمامی: مالک و مدیر حمام بود.پادو: کارهای شخصی مشتریان از جمله جفت کردن کفشهای موجود در سربینه، پهن کردن لنگ خشک روی سکوی سربینه برای افراد مختلف و همچنین پیچیدن لنگ به دور افراد را انجام میداد. حمام گنجعلی خان ۲۶ متر طول، ۳۰ متر عرض و حدود ۱,۳۰۰ متر مربع زیربنا دارد.ورودی و سردر (مزین به آجرهای ساده و نیلی، حاشیهای از سنگ مرمر، نقاشیها و مقرنسبندی)، دالان و هشتی، درگاهی منقوش با حجاری پرندگان، رختکن و میان در، فضای واسطه، گرمخانه و خزینه از بخشهای مختلف حمام هستند. آب گرم (با دمای حداکثر ۳۰ درجه سانتیگراد) و آب سرد در این مکان موجود است. از جذابترین بخش های هر خانه داشتن سیستم های تهویه طبیعی به نام بادگیر است که دریچه هایی برای ورود باد به حساب می آیند و بوسیله ی این بادگیرها دمای هوا کنترل می شود و باعث می شود این خانه ها خنک شوند. همین موقعیت ویژه باعث شده است تا این دخمه در سال ۱۳۸۴ هجری شمسی با شماره ۱۲۷۳۹ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شود.یکی از مهمترین اسنادی که از زمان فعالیت دخمه زرتشتیان در یزد وجود دارد، بخشی از مستند باد صبا است که در سال ۱۳۴۸ هجری شمسی توسط «آلبرت لاموریس» (Albert Lamorisse) ساخته شد. همچنین در اطراف این پل جاذبه های بسیاری وجود دارد که می توانید هم زمان، از آن ها نیز دیدن نمایید. برای آسایش و راحتی خود، هنگام گشت و گذار در شهر و بازدید از جاذبههای گردشگری، باید محل اقامت خود را نزدیک به جاذبه گردشگری مورد نظر پیدا کنید.

این بوم گردی مجوز رسمی از اداره میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان یزد دارد و با همت مرحوم «اکبر خانجانخانی» در سال ۱۳۹۵ افتتاح شده است. شهردار اصفهان از مجموعه گیاهان گرمسیری به عنوان یک دانشکده کشاورزی یاد کرد و گفت: این مکان تنها محل رفت و آمد افراد نیست، بلکه محلی برای سیاحت، آموزش و فرهنگ سازی است. نشانه حمامهای مردانه لنگی بود، که بهصورت دولا روی در آویخته بودند؛ در حال که سردر حمامهای زنانه در کوچهها با پارچهای ضخیم پوشانده میشد.معماری حمامهای مردانه و زنانه تفاوت چندانی نداشت و تنها ورودی آنها بود که در دوره صفویه تغییر کرد. بنابراین از نام این کافه رستوران نیز میتوان فهمید که حال و هوای کاملا سنتی دارد. پس از اتمام حکومت صفویان، ساخت حمام به سبک معماری اصفهانی آغاز شد؛ از حمامهای مشهور آن دوره میتوان حمام وکیل شیراز، چهار فصل در اراک و گرمابه حضرت در سمنان را نام برد.ساخت حمام در عصر جدید و دوره پهلوی نیز ادامه یافت؛ عصری که سبک زندگی مدرن اروپایی در کشور رایج شد و بناها شاهد تلفیق معماری اصلی ایرانی و اروپایی بودند؛ تغییری که مزایای بسیاری نظیر استفاده از مصالح جدید و لوله کشی و تغییر چهره شهرها و معایبی چون از بین رفتن معماری اصیل ایرانی، تغییر فرهنگ مردم و کمرنگ شدن ساخت بناهای عامالمنفعه را در پی داشت.

البته معماران تلاش میکردند تا نکاتی را درباره ساخت حمامها در مناطق مختلف بهطور کلی در نظر بگیرند که برخی از آنها به شرح زیر است:- حمامها در مناطق سرد معمولا در عمق بیشتری از زمین و در مناطق گرم در عمق کمتری از زمین بنا میشدند.- بیشتر حمامهای بزرگ سقف گنبدی یا طاق داشتند و در ساخت آنها از مصالحی با استحکام و دوام بالا استفاده میشد. در زمان حکومت ظل السلطان این نقاشیها زیر لایهای گچ مخفی شده بود که بعدها توسط کارشناسان مرمت شد. حمام نواب پس از مرمت و بازسازی در سال ۱۳۸۵ بهمدت چند سال بهعنوان نمایشگاه صنایع دستی تهران مورد استفاده قرار گرفت؛ اما در حال حاضر نمایشگاهی در این مجموعه دایر نیست.سربینه، ورودی، هشتی، میاندر، خزینه، گرمخانه، چال حوض از بخشهای اصلی حمام نواب هستند؛ حمامی با بیش از هزار متر مربع مساحت که برخی آن را به اواخر دوره صفویه و برخی آن را به دوره قاجار منتسب میدانند. این بنا در گذشته دو ورودی داشت؛ البته در حال حاضر، تنها راه دسترسی به آن از طریق حیاط شمالی خانه کلبادی میگذرد. سربینه (با هشت ستون و تزییناتی چون نقاشی و کاشیهای ریز رنگی و کاربندی سقف)، هشتی یا میاندر، گرمخانه، تون (گلخن یا آتشخانه) و چاله حوض دیگر بخشهای حمام مهدی قلی بیک هستند.حمام شاه مشهد پس از بازسازی و مرمت بهعنوان موزه مردمشناسی بازگشایی شد؛ در حال حاضر، از فضاهای موجود بهعنوان غرفههای نمایش اشیا از جمله متعلقات حمام مانند ظروف سنگی، سفالینهها، نبوشه های سفالی، گلجام و کاشیهای ازاره و کف حمام، وسایل استحمام مانند بادکش حجامت، کاسه، مجمعه، سنگ پا، صابون، لنگ و قطیفه، حنا، گل سرشور و…

این حمام در حال حاضر رستوران و چایخانهی سنتی است و بعد از گشت زدن در بازار کرمان میتوانید ساعتی در آن استراحت کنید و چیزی بخورید یا بنوشید. وی حمام را وقف حرم امام رضا (ع) کرد و یک قنات نیز برای آن ساخت؛ با این شرط که مازاد آب آن را به مسجد گوهرشاد دهند، آنچه از مسجد اضافه ماند، صرف امور خیریه کنند و اضافات آن را در زمینهای زراعی خارج از شهر جاری سازند. حمام این مجموعه با معماری سنتی و اصیل ایرانی و تزییناتی نظیر حجاریهای منقوش، کاشیهای معرق، هفترنگ و خشتی با تصویر انسانی و کاربندیهای چشمنواز یکی از زیباترین حمامهای تاریخی ایران است؛ حمامی که آب آن از قنات تامین میشده و بنایی ضدزلزله به شمار میآمده است. شخص تازه وارد، بعد از سلام کردن در همان پله اول خزینه دو دست را زیر آب میکرد، مقداری از آب خزینه بر میداشت و به افراد حاضر در حمام غریبه و آشنا تعارف میکرد. عکاس: ناشناسورود به حمام مانند زورخانه آداب خاصی داشت که سلام دادن به نشانه احترام و تواضع به بزرگترهای حاضر در صحن حمام یکی از آنها بود؛ بزرگترهایی که مشغول صابون زدن و کیسهکشی بودند. حفظ و نشر آداب و سنن قدیمی یزد همچون اقامت در اتاقهای سنتی، نوشیدن چای آتیشی، طبخ غذا و کباب در منقل و کباب، دورهمیهای شبانه و نقل خاطرات در آلاچیق، دور کرسی و فضای باز و نواختن انواع سازها از اهداف مدیریت جوان اقامتگاه واحه است. آداب رفتن به آتشکده چیست؟ محوطه و حیات آتشکده دو بخش دارد. آتشکده اصفهان به سبب نوع سازه و کاربری آن در محیطی باز بنا شده و برای دسترسی به آن باید از کوه صعود کنید. البته سازه بنا نیز به سبب کاربرد بسیار وسیع طاق و تویزه در شبستانهای مسجد با تزیینات کاشی معرّق حائز اهمیت است.

شستوشوی بدن و پاکیزگی از گذشتههای دور اهمیت ویژهای در ادیان و مذاهب مختلف داشته است. «گربه رو» در واقع دالانهای زیرزمینی در زیر کف حمام بودند که انتقال گرما به بخشهای مختلف حمام از طریق آنها انجام میشد. از اجزای صحن اصلی حمام نیز میتوان به شاهنشین، اتاقهای حجامت، خزینه، حوض آب گرم، حوض آب سرد و حوض آب نیمهگرم اشاره کرد.حمام صفوی (حمام کوچک): دومین حمام مجموغه باغ فین کاشان است؛ جایی که صدراعظم ایران در سال ۱۲۳۰ هجری شمسی در آن به قتل رسید و به حمام امیر کبیر شهرت دارد. از بخشهای مختلف حمام میتوان به دالان ورودی، سربینه مردانه، زنانه و اقلیتها، گرمخانه خصوصی و عمومی، هشتیهای ارتباطی، خزینه، تون، آبانبار و غیره اشاره کرد.قدمت حمام چهارفصل اراک به دوره قاجار بازمیگردد؛ حمامی با کاشیکاریهای پرنقشونگار (کاشی هفت رنگی، کاشی معرق و کاشی معقلی با نقوش بسیار زیبای انسانی، حیوانی و گیاهی با کاشیهای خشتی و قالبی و فتیلهای با نقوش گیاهی اسلیمی و ختایی و نقوش هندسی و گردان و رنگهای زرد، لاجوردی، فیروزهای، سفید، سبز، خاکستری، قرمز و نارنجی) که نظر هر بییندهای را به خود جلب میکنند. منبع عکس:en.wikipedia.orgدر کوچه کلیسا و دور میدان محله جلفا کافههای متعددی وجود دارند که حس نوستالژیکی را در شما ایجاد میکنند.

نشانی این اثر ملی ثبت شده یزد محله فهادان وداخل برج وباروی شهر می باشد. بقعه دوازده امام یزد هم یکی از همین بناهای زیبا است که در ضلع غربی خیابان یزد و نزدیکی حسینیه بزرگ محله فهادان و همچین مجاورت مدرسه ضیاییه قرار دارد. به طور مثال بقعه متعلق به دوران تیموریان بوده و حسینیه در دوران قاجاریه ساخته شده است. حمام شیخ بهایی از حمامهای تاریخی و منحصربهفرد ایران است که با قدمتی از عصر صفویه (دوره حکومت شاه عباس اول) بهدلیل راز گرم شدن، به حمام اسرارآمیز شهرت دارد. جالب است بدانید که برای استحمام در این حمام، نیازی به مواد شوینده نیست؛ زیرا که آب حمام پوست را تمیز، نرم و لطیف میکند. این نوع سیستم گرمایش که نوعی سیستم گرمایش از کف به شمار میآمد، بسیار ماهرانه و ساده بود.به فضای خارجی ایجاد شده در حمام، «گربه رو» میگفتند. عکاس: دیگو دلسومجموعه گنجعلی خان (شامل مدرسه، مسجد، بازار و حمام، چهارسوق، آبانبار و ضرابخانه) در دوره صفوی و به دستور گنجعلی خان، حاکم وقت کرمان ساخته شد. 30 سال بعد زمانی که" امیر نظامالدین حاجی قنبر جهانشاهی" در سده نهم قمری حاکم یزد شد، به فردی به نام "مولانا شمس الدین خطاط" دستور داد تا القاب شاه را روی کاشی بنویسد، سپس کاشی های مذکور را بر سردر مسجد جامع نصب کردند. عکاس: Mohammad.Taremحمام خان، گرمخانه یا گرمابه نور با قدمتی از دوره قاجار در سال ۱۲۱۲ هجری قمری در زمینی به مساحت ۱,۱۷۰ متر مربع و زیربنای ۹۰۰ متر مربع به دستور محمدتقی خان بافقی، حاکم یزد، ساخته شد. این حمام بههمراه مسجد، بازارچه، چهار سوق و کاروانسرا بخشهایی از مجموعه تاریخی علیقلی آقا هستند.حمام علیقلی آقا با وسعت ۱,۲۰۰ متر مربع شامل دو حمام بزرگ، کوچک و فضای چالحوض است.

سربینه که با نام های سردخانه، رختکن، یا بینه نیز شناخته می شود محلی برای ورود به گرمخانه و یا خروج از حمام است.البته در این محل کارهایی مانند دراوردن لباس و لنگ بستن و انتظار برای خشک شدن بعد از حمام ،استراحت، صرف چای و کشیدن قلیان هم انجام می شد.سربینه معمولا سقف گنبدی شکل است که روی اقطار و اضلاع آن را رنگآمیزی و نقاشی کشیده شده است.در سربینه حوض نسبتا کوچک هم وجود داشت که بعد از حمام پای خود را در ان می شستند.برای روشنایی این قسمت از سقف چلچراغ هایی اویزان می کردند و دیوارهای ان با تصاویر خیالی از پهلوانان شاهنامه نقاشی می شدند. ارتفاع سقف این بخش به نسبت سایر قسمتهای حمام بلندتر است، روی آن با ساروج پوشانده شده است و طاق اصلی آن جامخانههای (شیشههای محدبی شکل) در اندازههای بزرگ دارد؛ شیشههایی که فضا را روشن و نور حمام را تامین میکنند و مانع دید افراد به داخل حمام میشوند. اتوبوسهای اینجا مسیرهای مختلفی را طی میکنند و میتوانید از مسئول ایستگاه کمک بگیرید. برای بازدید از این کاخ میتوانید با خودروی شخصی به نزدیکی آنجا بروید. علاوه بر این در اطراف کلیسای جامع چند کافه و رستوران وجود دارد که پس از بازدید برای رفع خستگی خود میتوانید به آنجا مراجعه و لحظات خوشی را سپری کنید. شما میتوانید با وسیله نقلیه خود به این کاخ بروید و ماشین خود را در پارکینک نزدیک آن پارک کنید و با تهیه بلیط ورودی وارد این مجموعه شاهکار شوید. خوشبختانه با وجود توریستی بودن شهر اصفهان و مسافران و گردشگرانی که در تمامی فصل های سال، به این شهر زیبا سفر می کنند، هتل ها، مسافرخانه ها و اقامتگاه های مختلفی در سطح شهر وجود دارند و شما به عنوان مسافر، نگرانی بابت پیدا کردن محل اقامت و رزرو هتل در اصفهان نخواهید داشت.

۲. حوضهای مدینةالزهراء از دوره اموی در مدینةالزهراء، گنبد تالار پذیرایی زرین (مجلس الذهبی) بر فراز حوض مرمرین سبزی بنا شده بود و در برابر این تالار، کوشکی گنبددار با حوضی از جیوه قرار داشت. ورودی و هشتی، سربینه (با تزییناتی نظیر رسمیبندی زیبای طاقها، هشت ستون سنگی حجاری شده با مقرنسهای کمعمق و برجسته، آهکبری با نقوش ظریف گیاهی روی دیوارها، طاقها و تویزهها و نقوش دوره قاجار با داستانهایی با مضامین قرآنی)، میان در و گرمخانه دارای دو شاهنشین از بخشهای اصلی حمام وکیل شیراز هستند.حمام وکیل تا دوره پهلوی دوم مورد استفاده بود و پس از آن در سالهای بهعنوان رستوران و سفرهخانه از گردشگران پذیرایی میکرد. این فضا طوری طراحی شده بود که یک نفر بتواند بهصورت خمیده در آن راه برود و در مواقع لازم آن را نظافت یا تعمیر کند.یکی دیگر از روشهای تامین حرارت حمام این بود که معمولا حمام را چندین متر پایینتر از سطح گذر عموم میساختند تا خاکهای اطراف بنا مانند عایق حرارتی عمل کنند و با جلوگیری از تبادل هوای خارجی و داخلی حمام در زمستان و تابستان، مانع هدر رفت گرما شوند. انگار تمام این مسجد را یک نفر ساخته است و نمازگزارانش را نیز به سوی این وحدت روح سوق میدهد.

از بخشهای حمام خان یزد میتوان به ورودی، دالان، سربینه، میاندر، گرمخانه، قرینه، تون، گاورو، فضای پشتیبانی سرویس و طویله اشاره کرد؛ حمامی با نقشونگارهای زیبا و نقاشیهایی از شاهنامه از جاهای دیدنی یزد به شمار میآید.حمام خان یزد از سال ۱۳۷۳ بهعنوان رستوران سنتی با ظرفیت ۱۲۰ نفر فعالیت میکند. این بنا در سال ۸۸۲ هجری شمسی ساخته شد و اکثر بخشهای آن شبیه به حمام سلطنتی است. حمامهای ترکی شامل بخشهای مختلفی نظیر گرمخانه (شستوشوی معمول حمام با آب گرم)، سردخانه (محلی برای ماساژ) و جامهگاه (برای تعویض لباس) بودند.حمام ترکی کیلیچ علی پاشا. کوشک صفوی، عمارت سردر، اتاق شاهنشین، کوشک قاجار، چشمه زنانه، حمامهای باغ فین، حیاط خلوت کریمخانی، برج و باروی باغ، چشمه سلیمانیه، موزه ملی کاشان، اصطبل و کتابخانه از بخشهای مختلف باغ فین کاشان هستند.دو حمام در باغ فین به چشم میخورد؛ حمامهایی که بهدلیل واقعه قتل امیرکبیر بسیار مشهور هستند:حمام سلطنتی: این حمام در سال ۱۱۸۹ هجری شمسی توسط فتحعلی شاه برای استفاده تفریحی شاهان قاجار در باغ ساخته شد. ساخت حمام در سطح پایینتر مزیتهای دیگری نیز داشت که در میان آنها میتوان به افزایش مقاومت و استحکام بنا و تسهیل جاری شدن آب از طریق چشمه یا قنات به داخل حمام اشاره کرد. ۳۸ پایاب روی قنات زارچ در شهر یزد کنده شده است و اولین آنها، پایاب گلکار واقع در بلوار شهید عاصی زاده است که حدود ۱۰۰ سال پیش توسط حاج محمدعلی گلکار مرمت شد و نام وی روی پایاب به یادگار باقی ماند. برای دسترسی به این بوم گردی وارد بلوار شهید منتظر قائم شوید، در چهارراه مسیر مستقیم (بلوار بسیج) را در پیش بگیرید، در انتهای بلوار دور بزنید و وارد کوچه جهانی و سپس پولاد شوید؛ بوم گردی خشت و خاطره ابتدای کوچه هشتم قرار دارد.منبع عکس: وبسایت جاباما / عکاس: ناشناسآتشکده زرتشتیان، آبانبار رستم گیو، موزه اسناد و نسخ خطی، مجموعه امیرچخماق، باغ دولتآباد، موزه آینه و روشنایی، زندان اسکندر و دخمه زرتشتیان از دیدنیهای اطراف اقامتگاه خشت و خاطره یزد هستند.

کاخ هشتبهشت - که روزگاری زیباترین کاخ عالم هم نامیده میشد - در سال ۱۰۸۰ هجری و به روزگار شاه سلیمان صفوی در نزدیکی باغ بلبل ساخته شد. افراد داخل حمام برای صدا کردن مشتمالچی در فضای سربینه، از واژه «خُش» استفاده میکردند؛ مشتمالچی نیز با شنیدن این کلمه متوجه میشد که فرد مشت و مال میخواهد.حمامی: مالک و مدیر حمام بود.پادو: کارهای شخصی مشتریان از جمله جفت کردن کفشهای موجود در سربینه، پهن کردن لنگ خشک روی سکوی سربینه برای افراد مختلف و همچنین پیچیدن لنگ به دور افراد را انجام میداد. حمام گنجعلی خان ۲۶ متر طول، ۳۰ متر عرض و حدود ۱,۳۰۰ متر مربع زیربنا دارد.ورودی و سردر (مزین به آجرهای ساده و نیلی، حاشیهای از سنگ مرمر، نقاشیها و مقرنسبندی)، دالان و هشتی، درگاهی منقوش با حجاری پرندگان، رختکن و میان در، فضای واسطه، گرمخانه و خزینه از بخشهای مختلف حمام هستند. آب گرم (با دمای حداکثر ۳۰ درجه سانتیگراد) و آب سرد در این مکان موجود است. از جذابترین بخش های هر خانه داشتن سیستم های تهویه طبیعی به نام بادگیر است که دریچه هایی برای ورود باد به حساب می آیند و بوسیله ی این بادگیرها دمای هوا کنترل می شود و باعث می شود این خانه ها خنک شوند. همین موقعیت ویژه باعث شده است تا این دخمه در سال ۱۳۸۴ هجری شمسی با شماره ۱۲۷۳۹ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شود.یکی از مهمترین اسنادی که از زمان فعالیت دخمه زرتشتیان در یزد وجود دارد، بخشی از مستند باد صبا است که در سال ۱۳۴۸ هجری شمسی توسط «آلبرت لاموریس» (Albert Lamorisse) ساخته شد. همچنین در اطراف این پل جاذبه های بسیاری وجود دارد که می توانید هم زمان، از آن ها نیز دیدن نمایید. برای آسایش و راحتی خود، هنگام گشت و گذار در شهر و بازدید از جاذبههای گردشگری، باید محل اقامت خود را نزدیک به جاذبه گردشگری مورد نظر پیدا کنید.

این بوم گردی مجوز رسمی از اداره میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان یزد دارد و با همت مرحوم «اکبر خانجانخانی» در سال ۱۳۹۵ افتتاح شده است. شهردار اصفهان از مجموعه گیاهان گرمسیری به عنوان یک دانشکده کشاورزی یاد کرد و گفت: این مکان تنها محل رفت و آمد افراد نیست، بلکه محلی برای سیاحت، آموزش و فرهنگ سازی است. نشانه حمامهای مردانه لنگی بود، که بهصورت دولا روی در آویخته بودند؛ در حال که سردر حمامهای زنانه در کوچهها با پارچهای ضخیم پوشانده میشد.معماری حمامهای مردانه و زنانه تفاوت چندانی نداشت و تنها ورودی آنها بود که در دوره صفویه تغییر کرد. بنابراین از نام این کافه رستوران نیز میتوان فهمید که حال و هوای کاملا سنتی دارد. پس از اتمام حکومت صفویان، ساخت حمام به سبک معماری اصفهانی آغاز شد؛ از حمامهای مشهور آن دوره میتوان حمام وکیل شیراز، چهار فصل در اراک و گرمابه حضرت در سمنان را نام برد.ساخت حمام در عصر جدید و دوره پهلوی نیز ادامه یافت؛ عصری که سبک زندگی مدرن اروپایی در کشور رایج شد و بناها شاهد تلفیق معماری اصلی ایرانی و اروپایی بودند؛ تغییری که مزایای بسیاری نظیر استفاده از مصالح جدید و لوله کشی و تغییر چهره شهرها و معایبی چون از بین رفتن معماری اصیل ایرانی، تغییر فرهنگ مردم و کمرنگ شدن ساخت بناهای عامالمنفعه را در پی داشت.